YOKSULLUKLA ZENGİNLİK ARASINDA SIKIŞANLAR: ORTA DİREKh Orta direk, toplumun küçük memur, emekli, küçük esnaf ve küçük çiftçi gibi düşük sabit gelirli kesimlerini tanımlayan bir kavramdır. Sınıflar arasında çoğunluğu teşkil eden bu grup, toplumun geniş bir tabanını oluşturur; ekonomik alımda lokomotif rolüyle (yüksek tüketim potansiyeli) ve siyasette oy gücüyle belirleyici aktördür. İktidarlar, her zaman bu kesimi hoşnut tutmaya çalışır. Orta sınıf kavramı eski olsa da, orta direk söylemiyle Türkiye'de siyasette belirginleşmesi Turgut Özal'a dayanır. Özal, orta direği bir seçim sloganı olarak öne çıkararak, bu kesimin yaşam standartlarını yükseltmeyi hedefledi ve iktidarını büyük ölçüde onların desteğiyle elde etti. Ancak sonraki dönemde, alttan yukarıya destek yerine üstten aşağıya baskı politikalarıyla hem alt hem orta sınıfı küstürdü; zaten daha sonrasında, o da zenginler sınıfının rüzgarına kapıldı, sonra da savrulup gitti! Ancak orta direğin bir dönem kazandığı ivme, sonraki yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmalar nedeniyle sürdürülemedi. Nitekim güncel gelir dağılımı verileri, orta sınıfın payındaki erimenin boyutunu net biçimde ortaya koyarken, günümüzde orta direk, temel ihtiyaçlarını zorlanmadan karşılayabilen bir kesim olmaktan uzaklaştığını görüyoruz. TÜİK Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması (2023) verilerine göre, 2023'te eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri orta %40'lık dilim (orta direk çekirdeği) toplam gelirin yalnızca %28'ini alırken, en üst %20'lik dilim %48'e ulaştı. Enflasyonun %70'leri aştığı 2022-2024 döneminde, reel ücretler %20-30 geriledi; üniversite mezunlarının saatlik kazancı bile asgari ücret civarına indi (eğitim-gelir korelasyonu zayıfladı). İşsizlik oranı gençlerde %20'ye yaklaşırken, orta direk ailesinin eğlence, konut ve eğitim harcamaları %40'a varan oranlarda kısıldı. Bu tablo, üst gelir gruplarının ekonomik açıdan daha hızlı yükseldiğini, alt ve orta gelir gruplarının ise geride kaldığını gösteriyor. Üstelik mesele sadece gelir değil; geleceğe dair umut da kayboluyor. Bugünün Z kuşağı, anne-babalarından daha iyi bir hayat sürebileceğine artık pek inanmıyor. Bu erozyon, hareket alanını daraltarak sosyal mobiliteyi engelliyor. Eskiden çalışıp didinen bir genç, ailesinden bir üst basamağa çıkabileceğini düşünürdü; bugün bu merdiven kırık! 1980–1990’larda büyüme potansiyeli yüksek olan orta direk, 2001 krizi, 2018 finansal sarsıntısı ve özellikle 2023–2024 dönemindeki döviz-kur şoku, enflasyon sarmalı, ithalat maliyetlerindeki artış ve reel ücret kaybı nedeniyle ciddi bir zayıflama sürecine girdi. Eskiden yoksullar gibi temel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmazken, zenginler kadar rahat tüketemeseler de dengeli bir konumdaydılar. Bugün ise alım gücü dramatik düşüşte; alt sınıfa kayma eğilimiyle fakirleşme duygusu yayılıyor. Bu kayma, günlük hayatta da kendini hissettiriyor: Ülkenin çoğunluğunu oluşturan ve "ne öldürüyor ne güldürüyor" seviyesinde yaşayan bu grup, yine de bir ev veya araba almaya en yatkın kesimken, artık mülkiyet edinemediği evin kiracısı; beyaz eşya gibi temel dayanıklı tüketim mallarına bile erişmekte zorlanıyor. Çözüm ise ekonomik yapının aşağıdan yukarıya yeniden güçlendirilmesinde yatıyor: reel ücret artışları, nitelikli istihdam yaratılması, eğitimde dönüşüm, KOBİ destekleri ve adil bir vergi sistemi, orta direğin toparlanmasını mümkün kılabilir.” Orta sınıfın güçlenmesi, yalnızca ekonomik dengeleri değil, toplumsal istikrarı ve geleceğe dair güven duygusunu da yeniden inşa eder. https://x.com/hseynalayan1