Maden Dağı Dumandır adlı türkü, Diyarbakır yöresine ait; halk müziğimizin en dokunaklı, en içli eserlerinden biri. Sözleriyle olduğu kadar taşıdığı gerçek hikâyesiyle de yürek burkar. Bu hüzün yüklü türkü, İzzet Altınmeşe'nin derlemeleriyle gün yüzüne çıkmış; Mehmet Özbek tarafından notaya alınarak gelecek kuşaklara miras bırakılmıştır.

Sözlerinde sevdadan, umuttan ve yarım kalmış bir hayattan izler taşıyan türkü, özellikle Kemal Sunal'ın bazı filmlerinde mırıldandığı haliyle daha geniş kitlelerin hafızasına kazınmış, halk arasında dilden dile dolaşır hale gelmiştir. Anadolu insanının sevdasına kavuşamayan o hüzünlü çığlığı, "Maden Dağı dumandır, yolu dolam dolamdır..." dizeleriyle adeta zamana kazınmıştır.

Bugün hâlâ pek çok sanatçı tarafından yorumlanan türkü, bir köyün kaderini, bir aşkın bedelini ve bir gencin hüzne boğulan hayallerini anlatır.

Yazının devamında Maden Dağı Dumandır türküsünün sözlerini bulacaksınız. Bu satırları okurken türküyü de dinleyebilirsiniz. Keyifli ve duygulu bir vakit geçirmeniz dileğiyle...

Maden Dağı Dumandır Türküsü ve Sözleri

Maden dağı dumandır 
(de loy loy de loy loy de loy loy di gel yarim) 
Yolu dolam dolamdır 
(de loy loy de loy loy di gel malım) 
Yarim gitti gelmedi  
(de loy loy de loy loy de loy loy di gel yarim)  
Yaş gözüme dolandı  
(de loy loy de loy loy di gel malım)

Maden Dağı Dumandır türküsü, Tiyatro ve sinema sanatçısı Olgun Şimşek söylüyor.

Bu dağın ardı meşe 
(de loy loy de loy loy de loy loy di gel yarim) 
Gün kalka gölge düşe 
(de loy loy de loy loy di gel malım) 
Beni yardan edenin 
(de loy loy de loy loy di gel yarim) 
Evine şivan düşe 
(de loy loy de loy loy di gel malım)

Bu dağlar meşe dağlar 
(de loy loy de loy loy di gel yarim) 
Vermiş başbaşa dağlar 
(de loy loy de loy loy di gel malım) 
O yar dönüp gelende 
(de loy loy de loy loy di gel yarim) 
Yol verin aşa dağlar 
(de loy loy de loy loy di gel malım)

Şivan: Avaz, çığlık, feryad demek. Bu bakımdan ağıt, üzüntü, yas, keder ve acı anlamlarını da içinde barındırır.

Maden Dağı Dumandır Türküsünün Hikâyesi

Bu türkünün hikâyesi, sadece bir aşk değil; yoksulluğun, çaresizliğin ve alın yazısının dramatik bir anlatımıdır. Köyün genç delikanlısı Ali ile güzel Gülsüm'ün sevdasıdır bu türkünün özü. Ali, sevdiğine kavuşmak için başlık parasını denkleştirmeye çalışır. İstanbul'a gider, olmadı taş ocağına. Umutla, alın teriyle biriktirmek ister o meşhur parayı...

Fakat kader izin vermez. Maden Dağı'ndaki taş ocağında çalışırken, elindeki dinamit patlar. Ali, sevgilisine kavuşamadan kara toprağa düşer. Geriye sadece acısı ve Gülsüm'ün yürekten yaktığı bu ağıt kalır. İşte bu yüzden Maden Dağı Dumandır bir türküden çok daha fazlasıdır; bir sevenin göğe yükselen acı feryadı, ölüm karşısında çaresizce edilen bir yakarıştır.

Bu Türküyü Kimler Seslendirdi?

Bu duygulu esere bugüne dek onlarca sanatçı sesiyle hayat verdi. Başta İzzet Altınmeşe olmak üzere, Müslüm Gürses, Zara, Selda Bağcan, Edip Akbayram gibi isimler bu türküyü farklı yorumlarla seslendirdi. Her biri ayrı bir yorum, ayrı bir hissiyat kattı.

Ayrıca Kemal Sunal'ın bu türküyü kendi filmlerinde, özellikle içe dönük ya da hüzünlü anlarda mırıldanması halk arasında unutulmaz bir etki yarattı. Böylelikle türkü, sinema yoluyla da yeniden halkın belleğinde yer etti.

Maden Dağı Dumandır Hangi Yöreye Aittir?

Türkü, Diyarbakır yöresine aittir. Deyişleri, dili ve duygusu ile bu kadim şehrin kültürel birikimini, yaşanmışlıklarını ve folklorik derinliğini yansıtır. Diyarbakır türkülerinin pek çoğunda olduğu gibi, bu eserde de acı bir sevdanın, toplumsal baskının ve geleneklerin iç içe geçtiği anlatı dokusu görülür.

"Maden Dağı", gerçekten Diyarbakır yakınlarında yer alan bir coğrafi bölgedir. Yani türküde geçen dağ, hayali değil; gerçek bir mekândır. Ve bu gerçeklik, sözlerin etkisini daha da derinleştirir.

"Yarim gitti gelmedi" Dizesi ve Ardındaki Derin Hüzün

"Yarim gitti gelmedi…" diye başlayan dize, sadece bir hasreti değil, kaderle hesaplaşmayı da içinde barındırır. Bu dizeyi okurken, köyde bir kadın gözünüzde canlanır: Gelinliğini giymeyi hayal ederken, kara yaslara bürünen genç bir kadın… Beklemekle geçen bir ömür…

Bu sözler bize bir şeyi daha anlatır: Anadolu'da sevda sadece lirik bir duygu değil. Uğruna can verilen, türkü yakılan ve bazen bir ömrün adandığı acılar, beklentiler, sevgilerdir.

Kemal Sunal ve Maden Dağı Dumandır

Maden Dağı Dumandır türküsünü Kemal Sunal'ın sesinden duyan pek çok izleyici, onun filmleriyle birlikte bu türküyü özdeşleştirir. Özellikle Şark Bülbülü, "Kibar Feyzo", "Çöpçüler Kralı" gibi yapımlarda, Kemal Sunal'ın içli içli bu türküyü mırıldanması; hem izleyenleri güldürmüş hem de derin bir hüzünle baş başa bırakmıştır.

Bugün internet aramalarında "Kemal Sunal Maden Dağı Dumandır hangi filmde?" sorusunun bu kadar çok aranmasının nedeni de budur. Çünkü bu türkü, sadece bir sahneyi değil, bir kuşağın hafızasını temsil eder.

Bu yazı, Maden Dağı Dumandır türküsünün hak ettiği değeri okurla paylaşmak için hazırlandı. Umuyoruz ki okuyup dinlerken, içinizde bir yerlerde o eski sevdanın ateşi hafifçe kıpırdamıştır. Başka türkülerimizde buluşmak dileğiyle...

 En Sevilen Türküler ve Sözleri de ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve çevrenizle paylaşmayı unutmayın.