İlk yaşantılar bizi şekillendirir, ama zorunlu olarak kendi öz-değerimizi tanımlamazlar.

Temel Noktalar:

 • Sevgi, destek ya da güvenlikten yoksun bir çocukluk, özsaygı üzerinde kalıcı olumsuz etkiler bırakabilir.
• Özsaygı, yalnızca olduğunuz haliyle değerli olduğunuzu bilmek demektir.
• Özsaygıyı geliştirmek için özbakım uygulamak, sınırlar koymak gibi adımlar gerekir.

Hiç düşündünüz mü, ne kadar başarılı olursanız olun, neden kendinizle gurur duymakta zorlanıyorsunuz? Ya da neden kendi değerinizi hemen sorguluyorsunuz? Cevap çoğu zaman çocukluğa uzanır. İhtiyacınız olan sevgi, ilgi ve güvenlikten mahrum büyüdüyseniz, bu durum özsaygınızı ciddi biçimde zedelemiş olabilir. Bu yazıda, çocukluk travmalarının kendimize bakışımızı nasıl şekillendirdiğini, erken deneyimlerin neden bu kadar güçlü olduğunu ve kendimizi yeniden nasıl inşa edebileceğimizi inceleyeceğiz.

Özsaygı Nedir?

Özsaygı, değerli olduğumuza, sevgiye ve aidiyete layık olduğumuza dair derin bir inançtır. Yüksek özsaygıya sahip insanlar, kendilerini kanıtlama ya da sürekli başkalarının onayını kazanma ihtiyacı duymazlar. Kim olduklarından emindirler; başkaları onaylamasa ya da kızsa bile, içten içe iyi ve değerli olduklarını bilirler. Kendilerini oldukları gibi kabul ederler; kusursuz olmak zorunda hissetmez, bu yüzden kendilerini acımasızca eleştirmezler.

Özsaygı, kibir değildir. Kendini herkesten üstün görmekle ilgisi yoktur. Sadece, insanın kendi değerini bilmesidir.

Özsaygı, şunlara benzer şekillerde kendini gösterebilir:

• Özbakıma ihtiyacınız olduğunu fark etmek ve bunu önceliklendirmek,
• Kim olduğunuzdan emin olmak,
• Başkaları onaylamasa bile kendiniz gibi yaşamak,
• İhtiyaçlarınızı açıkça dile getirmek,
• Kusurlarınıza rağmen kendinizi kabul etmek ve değerli olduğunuzu bilmek,
• İlgi, sevgi ve övgüleri içtenlikle kabul etmek,
• Hatalar karşısında kendinize şefkatle yaklaşmak,
• Size kötü davranan insanlardan uzak duracak sınırlar koymak,
• Sürekli kendinizi ispatlamak zorunda olmadığınızı bilerek dinlenmeye izin vermek.

Çocukluk Travmaları Özsaygıyı Nasıl Zedeler?

Özsaygının temelleri çocuklukta atılır. Ebeveynleriniz ya da size bakan kişiler size nasıl davrandıysa, siz de kendinize o şekilde davranmayı öğrendiniz. Eğer sevgi dolu, dikkatli ve şefkatli yetiştirildiyseniz, büyük ihtimalle değerli olduğunuzu içselleştirdiniz. Ama ebeveynleriniz yoktuysa, ilgisiz, tutarsız ya da sert idilerse, şu mesajı almış olabilirsiniz: İnsanlara güvenilmez. İhtiyaçlarınız önemsizdir. Siz sevilmeye ya da ilgiye layık değilsiniz.

Küçük bir çocuk, kötü muamelenin kendi suçu olmadığını anlayamaz. Travma yaşamış çocuklar çoğunlukla, yaşadıkları ihmali ya da istismarı kendi kötü, zor, yetersiz, çirkin ya da kusurlu oldukları için yaşadıklarını düşünürler.

Çocuklukta maruz kalınan sözlü şiddet de özsaygıyı yerle bir eder. Size açıkça bir sorun olduğu söylendiyse, bu sözleri içselleştirmemek neredeyse imkânsızdır. Zamanla başkalarının bize söylediği o acımasız cümleleri kendimize tekrar etmeye başlarız.

Oysa ailemiz bizi koşulsuz sevmeli, duygularımıza duyarlı olmalı, bizi cesaretlendirmeli, kim olduğumuzu kutlamalı ve hayatımıza içtenlikle ilgi göstermelidir. Ama ailemiz bunu yapmadığında işler karışır. Çocuk aklıyla suçu kendinizde ararsınız. Çünkü çocukken ebeveyni suçlamak tehlikelidir; onlara bağımlısınız. Bu yüzden, daha da fazla çabalayıp onların sevgisini kazanmaya çalışırsınız.

Çocukluk travması yaşayan biri için özsaygı, başkalarının size nasıl davrandığına bağlı hale gelir. Kötü muamele, sevilmeye layık olmadığınıza, saygıyı hak etmediğinize ve dünyaya değerli bir şey sunamayacağınıza dair bir "kanıt"a dönüşür. Oysa gerçek şudur: Çocuk istismarı ve ihmali, çocuğun değil yetişkinin sorumluluğudur.

Ayrıca, eğer ebeveynleriniz kendilerini iyi hissetmiyorsa, size de kendinizi iyi hissettirmeyi öğretemezler. Aksine, kim olduğunuzdan utanmanızı telkin etmiş, sizi mükemmeliyetçiliğe zorlamış ve sert cezalarla baskı kurmuş olabilirler.

Özsaygıyı Nasıl Geliştirebiliriz?

Özsaygı, zaman içinde bilinçli adımlarla geliştirilen bir içsel yapı taşır. Önce kendinizi değerli hissetmeyi beklemek, sonra özbakım uygulamak doğru yol değildir. Tam tersine, kendinizi değerli hissetmeseniz bile bu adımları atmaya başlamanız gerekir. Çünkü bu adımlar, zamanla o değeri hissetmenizi sağlar.

İşte başlayabileceğiniz bazı yollar:

• Kendinizi Olduğunuz Gibi Kabul Edin: Mükemmel olmanız gerekmez. Herkesin kusurları vardır. Hatalar insana mahsustur. Ve herkes olduğu haliyle değerlidir.

• Değeri Kazanmak Gerekmez: Özsaygı, başarılarla kazanılan bir ödül değildir. Kim olduğunuz, ne başardığınızdan bağımsız olarak değerlisiniz. Sevgiye ve saygıya layık olan sadece başkaları değil, sizsiniz.

• Özbakımı Öncelik Haline Getirin: Özbakım sadece beden sağlığınız için değil, ruhunuz için de önemlidir. Egzersiz yaptığınızda, ekran sürenizi sınırladığınızda ya da dinlendiğinizde kendinize şu mesajı verirsiniz: “Ben önemliyim. Sağlıklı ve mutlu olmayı hak ediyorum.”

• İhtiyaçlarınızı Dile Getirin: Hepimizin ihtiyaçları var ve bunlar önemlidir. Kendi ihtiyaçlarınızı fark etmeye, yargılamadan kabul etmeye ve başkalarından destek istemeye çalışın.

• Sınırlar Koyun: Sınırlar, size nasıl davranılmasını istediğinizi gösteren kişisel çizgilerdir. Sizi kötü muameleden korur ve özsaygınızı yansıtır. Küçük konulardan başlayarak sınır koymayı deneyin, sonra daha büyük adımlara geçebilirsiniz.

• Kendinize Güzel Şeyler Söyleyin: İç sesinizi fark edin. Kendinize, sevdiklerinize gösterdiğiniz sevgi ve nezaketi gösterin. Belki de sürekli eleştirilmeye o kadar alıştınız ki, kendinizi eleştirmeyi hak sanıyorsunuz.

• İltifatları ve Övgüleri Kabul Edin: Birisi size güzel bir şey söylediğinde, onun doğru söylediğine inanın. “Ben buna layık değilim” demeyin. Ama aynı zamanda, başkalarının onayı olmadan da değerli olduğunuzu unutmayın.

Çocukluk travmalarının ardından özsaygıyı yeniden inşa etmek kolay değildir. Ama mümkündür. Nerede zorlandığınızı fark ederek, kendinize sabırla yaklaşarak ve yeni düşünme ve yaşama biçimlerini deneyerek, kendinizi daha sağlam ve sağlıklı bir temele oturtabilirsiniz.

Kaynak: Sharon Martin, "How Childhood Trauma Damages Self-Worth and How to Heal It", Psychology Today, https://www.psychologytoday.com/us/blog/conquering-codependency/202504/how-childhood-trauma-damages-self-worth-and-how-to-healv-it

 Psikoloji kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Yaşam kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

 Sağlık kategorisindeki diğer yazılar da ilginizi çekebilir
      Göz atmak için tıklayın

Bu sayfayı beğendiyseniz, lütfen yorum yapmayı ve bu sayfayı çevrenizle paylaşmayı unutmayın.

Etiketler: Çocukluk travması, Özsaygı eksikliği, Travma sonrası iyileşme, Çocuklukta ihmal edilmek, Özdeğer nasıl kazanılır, Travma ve ruh sağlığı, Kendini sevmek nasıl öğrenilir, Psikolojik iyileşme yolları, İçsel güçlenme yolları, Duygusal iyileşme rehberi, Çocukluk yaraları nasıl iyileşir, Değersizlik hissi ile başa çıkmak, Kendini yetersiz hissetmek, Geçmişin yükünü bırakmak, Travmatik aile geçmişi, İçimizdeki çocuk nasıl iyileşir, Sevgi görmeden büyümek, Kendini affetmek, Özşefkat nasıl geliştirilir, Toksik aile etkileri, Çocukluk travmalarıyla başa çıkma yolları, Özgüveni artırmak için neler yapılmalı, Değersizlik duygusu nereden gelir, Çocuklukta sevgi eksikliği etkileri, Sağlıksız aile ortamı ve birey üzerindeki etkileri, Kendi değerini fark etmenin yolları, Çocukluk travması terapisi önerileri, Çocukluk travması, Özsaygı eksikliği, Travma sonrası iyileşme, Çocuklukta ihmal edilmek, Özdeğer nasıl kazanılır, Travma ve ruh sağlığı, Kendini sevmek nasıl öğrenilir, Psikolojik iyileşme yolları, İçsel güçlenme yolları, Duygusal iyileşme rehberi, Çocukluk yaraları nasıl iyileşir, Değersizlik hissi ile başa çıkmak, Kendini yetersiz hissetmek, Geçmişin yükünü bırakmak, Travmatik aile geçmişi, İçimizdeki çocuk nasıl iyileşir, Sevgi görmeden büyümek, Kendini affetmek, Özşefkat nasıl geliştirilir, Toksik aile etkileri, Çocukluk travmalarıyla başa çıkma yolları, Özgüveni artırmak için neler yapılmalı, Değersizlik duygusu nereden gelir, Çocuklukta sevgi eksikliği etkileri, Sağlıksız aile ortamı ve birey üzerindeki etkileri, Kendi değerini fark etmenin yolları, Çocukluk travması terapisi önerileri

 Okuryazar'ı keşfedin!

Okuryazar'a üye olup, daha fazla özellikten tamamen ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz. Dilerseniz, kendinize köşe açabilir, anlık ileti paylaşabilir, yazılar kısmında ilgilendiğiniz konularda içerikler yazabilirsiniz.