Yatırımcılar için yeni fırsatlar yaratan teşvik destekleri, kaynakların ülke ekonomisine etkili ve yararlı bir şekilde yönlendirilmesi açısından da önemlidir. Doğrudan ekonomiye hareket kazandıran teşvikler, etkilerinin kısa sürede ortaya çıkması nedeniyle ekonomik gelişme için kritik rol oynamaktadır. Günümüz ekonomisinde devletler doğrudan üretim faaliyetleri yapmak yerine piyasalarda denetleyici ve düzenleyici bir rol üstlenmişlerdir. Gelinen noktada dünya ticaretinin serbestleşmesi ile birlikte devlet teşviklerinin önemi artmış ve teşvikler devletlerin önemli ekonomik canlandırma araçlarından biri haline gelmiştir. Artvin Yatırım olarak hedefimiz yatırımcıları ülkemizde sağlanan teşvik ve desteklerden haberdar ederek gerek ülkemizin gerekse de bölgemizin yatırım ortamının iyileştirilmesine katkı sağlamaktır. Yatırım teşviklerini açıklamadan önce hangi alanlarda yatırım fırsatları sunulduğuna göz atmakta fayda var. 1. Ar-Ge İnovasyon Destekleri Araştırma geliştirme ve inovasyon kavramı son dönemlerde oldukça önem kazanmakla birlikte, özellikle akademi ve sanayi işbirliği gözüyle ele alınmaktadır. Günümüzde çok farklı biçimlerde uygulama alanı bulur. Çoğunlukla işletmelerin kendi bünyelerinde özel birimlerle üretim süreçlerine dâhil etmeye çalıştığı yeni fikir, buluş ve bu yöndeki sistemli çabalar bütününü ifade etmektedir. Ülkemizde 5746 sayılı kanunla özel teşvik alan araştırma geliştirme alanında; ülke ekonomisinin uluslar arası düzeyde rekabet edebilir bir yapıya kavuşturulması hedeflenmektedir. Bu amaçla teknolojik bilgi üretilmesini, üründe ve üretim süreçlerinde yenilik yapılmasını, ürün kalitesi ve standardının yükseltilmesini, verimliliğin artırılmasını, üretim maliyetlerinin düşürülmesini, teknolojik bilginin ticarileştirilmesi gibi konular ön plana çıkmaktadır. Kanun hükmü dışında bu alana ilişkin teşviklerde TÜBİTAK destekleri ve teknoloji geliştirme bölgelerine yönelik verilen desteklerin ağırlıklı olduğu görülmektedir. Bunun dışında yine ülkemize yönelik uygulanan AB kaynaklı fonlarla da araştırma ve geliştirme faaliyetleri desteklenmektedir. 2. Girişimcilik Girişimcilik, yeni istihdam imkanı ve iş sahaları yaratması ve üretimi artırması bakımından yerel ve ulusal ekonomilere katkısı büyük olan bir kaynaktır. Girişimciler için pek çok tanım bulunmakla beraber bir ihtiyaca cevap vermek üzere inisiyatif alan kişileri girişimci olarak ifade etmek mümkündür. Bir işletmeyi hayata geçirmekten öte, girişimcilik bir yenilik geliştirmesi bakımından kalkınmada önemli bir itici güçtür. Girişimciler yeniliklerin ortaya çıkması, uygulanması ve yayılması bakımından ekonomilerde kilit rol oynamaktadır. Ülkemizde de girişimciliği destekleyen pek çok kurum ve kuruluş bulunmaktadır: KOSGEB, İŞ-KUR, TÜBİTAK, AB Fonları. Bu kuruluşlar girişimcilere, finansman, eğitim, yatırım, danışmanlık, istihdam, pazar, ihracat, bilgi, araştırma–geliştirme konularında destek sağlar. Girişimcilere destek sağlayan kurumlar arasında özel şirketler, sivil toplum kuruluşları, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler gibi farklı yapılanmalar da mevcuttur. 3. Çevre Koruma Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için sanayinin geliştirilmesinin yanında çevrenin de korunması elzemdir, özellikle gelecek nesillerin sağlıklı bir ortamda yaşamlarını sürdürebilmeleri adına bu gereklidir. Ekonomik büyüme ile çevrenin bozulması arasındaki bağlantıyı kırmak için çevre kirliliğini önlemek, azaltmak ve sürdürülebilir üretim ve tüketimi teşvik etmek sürdürülebilir kalkınmanın amaçları arasındadır. Bu amaçla verilen sanayi teşviklerinin yanında çevreyi korumak için verilen destekler azımsanmayacak sayıdadır. Çevrenin korunması ile ilgili teşvikler bu çalışmada TTGV (Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı), DTM Yardımları ve AB Fonlarında şeklinde olmaktadır. 4. Tarım ve Hayvancılık Gıda ve giyim gibi yaşamsal öneme sahip sanayi dallarına hammadde sağlaması ve çevresel etkileri nedeniyle tarım sektörü tüm dünya ekonomileri için kritik bir öneme sahiptir. Nüfusun yüzde 24,4’ünün kırsal yerleşim yerlerinde yaşadığı ve işgücünün yüzde 24,7’sinin tarım sektöründe istihdam edildiği ülkemiz için tarımın özel bir yeri vardır. Ülkenin sahip olduğu farklı iklim özellikleri geniş bir ürün yelpazesine imkan sağlamaktadır. Özellikle IPARD Programı, Türkiye’nin katılım öncesi dönemdeki öncelikleri ve ihtiyaçlarını dikkate alarak, sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak için kapasite oluşturmayı hedeflemekte, işletmeleri Avrupa Birliği standartlarına yükseltmeyi amaçlamaktadır. Devlet kalkınma programları ile birlikte bu destekler, tarım ve hayvancılık alanlarındaki yatırımcılara büyük katkı sağlamaktadır. 5. Kültür ve Turizm Destekleri İlk defa 1982 yılında 2634 sayılı kanunla yürürlüğe giren ve turizme yönelik devlet teşviklerini düzenleyen hukuki altyapı ile devletin turizm ve kültür yatırımlarına yönelik önemli destekleri olmuştur. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre bu yasanın yürürlüğe girdiği dönemden bu yana Türkiye’nin ziyaretçi sayısında yaklaşık 20 katlık, turizm gelirlerinde ise yaklaşık 60 katlık bir artış meydana gelmiştir. Devletin bu alanda ki teşviklerine bakacak olursak önemli bir kısmının turizme yönelik fiziksel altyapı çözümlerine odaklandığı görülmektedir ancak destekler bununla sınırlı kalmamış, tanıtım, promosyon, fuar katılımı, film yapımı ve sponsorluk gibi pek çok farklı alana yönelik odaklanmaları mevcuttur. Yani bu alandaki kamu teşvikleri sadece ülkenin sahip olduğu turistik değerleri değerlendirmeyle sınırları, kültürel ürünlerin de çeşitlenmesi ve üretilmesine yönelik önemli teşvikler bulunmaktadır. 6. Hayat Boyu Öğrenme ve Gençlik Programları Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programlarına ülkemiz 1 Nisan 2004 tarihi itibariyle “tam üye” olarak katılmıştır. Avrupa Parlamentosu ve Konseyi’nin hayat boyu öğrenmeyi yasalaştıran kararı Hayat boyu Öğrenme Programı’nın genel amacını şöyle ifade etmektedir: “Hayat boyu öğrenme yoluyla Topluluğu ileri bir bilgi toplumu haline getirmek, daha çok ve daha iyi iş imkanı yaratmak, sosyal bütünlüğü geliştirmek; çevrenin gelecek kuşaklar için daha iyi korunmasını sağlamak; özellikle de dünyada bir kalite referansına dönüşmelerini temin etmek amacıyla Topluluk içindeki eğitim ve öğretim sistemleri arasında karşılıklı değişim, işbirliği ve hareketliliği güçlendirmek”. Ülkemizin eğitim hedefleriyle de örtüşen bu hedef doğrultusunda programa katılımın her düzey ve yaş grubunda yaygınlaştırılması büyük önem taşımaktadır. 7. İhracat Teşviki Kürselleşmeyle birlikte ağırlaşan rekabet koşulları yeni ihracat teşvik yöntemlerini de zorunlu kılmıştır. Verilen Ar-Ge yardımları ile yeni ürün geliştirilmesi ya da mevcut ürünlerin rekabet gücünün artırılması için işletmelere destek olunmaktadır. Yine, işletmelerin yurt dışı fuarlara katılımlarının sağlanması ile üretim ve ihracatın artırılmasına yardımcı olunmaktadır. İhracatçıların ürünlerinin doğru pazarlara ulaştırabilmeleri için pazar araştırması yapılması desteklenen faaliyetler arasındadır. Bunlarla birlikte işletmelerin yurt dışında kuracakları ofis ve yapacakları marka tanıtım faaliyetleri de verilen destekler arasında bulunmaktadır. Tüm bu desteklerin firmalarımıza duyurulması ve etkin şekilde doğru firmalar tarafından kullanılmasının sağlanmasıyla Türkiye ihracat hedeflerine ulaşmakta büyük bir avantaj elde edecektir. 8. Yatırım Teşvikleri Türkiye’de yatırımlara yönelik devlet yardımlarının temel amacı ilgili Bakanlar Kurulu Kararında belirtildiği gibi Kalkınma Planları ve Yıllık Programlarda öngörülen hedefler ile Avrupa Birliği normları ve uluslararası anlaşmalara uygun çerçevede ele alınır. Devlet yardımları ile makro planda tasarrufları katma değeri yüksek, ileri ve uygun teknolojileri kullanan yatırımlara yönlendirmek, istihdam yaratmak, yatırım eğiliminin devamlılığını ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak, bölgeler arası dengesizliklerin giderilmesi temel hedeflerdir. Aynı zamanda küçük ve orta ölçekli isletmelerin uluslararası düzeyde rekabet edebilmelerini sağlayarak yatırım, üretim, kalite ve standartlarını artırmalarını ve istihdam yaratmalarını sağlamak, çevre korumaya yönelik yatırımlar, ileri teknoloji gerektiren yatırımlar ile bu yatırımlara ilişkin araştırma ve geliştirme faaliyetlerini desteklemek diğer amaçlardır. Türkiye’de yatırımları arttırmaya yönelik olarak Hazine Müsteşarlığı tarafından verilen teşvik belgeleri esasına göre ve ilgili kanun, yönetmelik ve tüzükler yoluyla kalkınma planlarında belirlenen çerçeve dâhilinde yatırımlara yönelik teşvikler uygulanmaktadır. 9. İşsizlik Ödeneği ve İstihdam Teşviki İşgücü piyasasının eksikliklerini gidermek, işsizliği ülkemizin kronikleşen bir problemi olmaktan çıkarmak, özellikle kadın nüfusta işgücüne katılımı artırmak ve iş ortamının kalitesini artırmak ve çalışanların sosyal güvenlik altına alınmalarını sağlamak adına ülkemizde hem ulusal, hem bölgesel hem de il bazında uygulanan teşvikler ve hibeler değerlendirilmelidir. 10. KOBİ Destekleri KOBİ’lerin en temel sorunları arasında sermaye yetersizliği ve finansmana erişimde zorluklar gelmektedir. KOBİ’ler finansman sorunları nedeniyle ileri teknoloji temin edememekte, üretim maliyetleri de bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Ürün kalitesinin düşük olması ve maliyetlerin yüksekliği KOBİ’lerin rekabet güçlerini azaltmaktadır. İşgücü maliyetleri nedeniyle nitelikli eleman çalıştırmakta zorlanan KOBİ’ler AR-GE ve yenilikçilik konularında da zayıf konumdadır. KOBİ’lerin ekonomiler için öneminin anlaşılmasıyla beraber dünyada pek çok ülkede bu işletmelerin korunması ve geliştirilmesi için ihtiyaç duyulan finansal ve teknolojik destekler sağlanmaya başlamıştır. Ülkemizde de KOBİ’lere yönelik olarak çeşitli kurumlar tarafından farklı amaçlara hizmet eden destek ve teşvik programları uygulanmaktadır. Bu programların, hibe, geri ödemeli destek, vergisel avantaj, doğrudan kredi ve kredi kullanımına yönelik destekten oluşan araçları kullandığı görülmektedir.