Agop Zakaryan Kimdir? Hayatı, Çalışmaları ve Eserleri

Agop Zakaryan, Osmanlı Devleti'nin son döneminde ziraat alanında kurumsallaşma, uygulamalı eğitim ve kitaplaşma sürecine doğrudan katkı sunmuş öncü ziraat mühendislerinden biridir. Ziraat müfettişliği görevleri, Halkalı Ziraat Mektebi'ndeki öğreticiliği ve sahaya dayalı eserleriyle, Osmanlı tarım düşüncesinin modernleşme sürecinde belirleyici bir rol üstlenmiştir. Gül tarımı, bağcılık, çiftlik idaresi ve tarımsal zararlılar üzerine kaleme aldığı kitaplar, alanında ilk örnekler arasında yer alır.

Yaşamı, Ailesi ve Kökeni

Agop Zakaryan, İzmit'e bağlı Arslanbey Köyü'nde, 1860'lı yılların ilk yarısında doğmuştur. Ailesine ve çocukluk yıllarına ilişkin bilgiler sınırlı olmakla birlikte, resmî kayıtlar ve biyografik belgeler onun bu bölgeden yetiştiğini açıkça göstermektedir. Evli olan Zakaryan'ın çocukları bulunmaktadır. 11 Nisan 1908 tarihinde vefat etmiş, ardından ailesine maaş bağlanmasına karar verilmiştir. Ölümü, Osmanlı tarım teşkilatı açısından erken ve önemli bir kayıp olarak değerlendirilmiştir.

Eğitimi

Zakaryan'ın ilk eğitimini doğduğu köyde aldığı, ardından İstanbul'da sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Meslekî eğitim açısından belirleyici adım ise Fransa'da olmuştur. Lorraine bölgesinde, Merchines Ziraat Ameliyat Mektebi'nde uygulamaya dayalı ziraat eğitimi almıştır. Bu okul, Fransa'daki ilk çiftlik temelli ziraat tatbikat mekteplerinden biri olup, Zakaryan'ın pratik ve saha odaklı yaklaşımının temelini oluşturmuştur.

Meslek Hayatı

Agop Zakaryan'ın meslek hayatı, Osmanlı Devleti'nde modern ziraat teşkilatının gelişimiyle paralel ilerlemiştir. Farklı dönemlerde:

• Ziraat fen memurluğu

• Filoksera Komisyonu üyeliği

• Halkalı Ziraat ve Baytar Mektepleri'nde muallimlik

• Numune çiftliği nâzırlığı

• Aydın Vilâyeti Ziraat Müfettişliği

gibi görevlerde bulunmuştur.

Özellikle Aydın ve İzmir bölgelerinde yürüttüğü müfettişlik faaliyetleri sırasında, bağcılık, gül tarımı ve çiftlik idaresi konularında yoğun saha çalışmaları yapmış; bu tecrübelerini kitaplaştırarak kalıcı hâle getirmiştir. Çiftlik İdaresi adlı eseri dolayısıyla kendisine 20 Mart 1893'te dördüncü rütbeden Mecidî Nişanı verilmiştir. Son resmî görevi Aydın Vilâyeti Ziraat Müfettişliği olup, bu görev esnasında İzmir İdadisi'nde ziraat dersleri de vermiştir.

Yazı Hayatı ve Dergilerdeki Çalışmaları

Zakaryan'ın yazı hayatı tamamen meslekî alanla sınırlıdır. İstanbul merkezli büyük mecmualarda yazı yayımlamamış; ancak Aydın ve İzmir'de çıkan gazetelerde, özellikle Ahenk gazetesinde tefrika hâlinde yazılar kaleme almıştır. Bu yazıların önemli bir bölümü daha sonra kitap ve risale hâline getirilmiştir. Bilinen son yazısı, Osmanlı Ziraat ve Ticareti mecmuasında yayımlanan “Aydın Vilâyeti bağları” başlıklı makalesidir.

Kitapları

Kitapları (Basım Yıllarıyla)

Agop Zakaryan'ın eserleri, Osmanlı ziraat literatüründe alanında öncü yayınlar arasında yer alır. Kitapların büyük bölümü İzmir Vilâyet Matbaası'nda, bir kısmı ise İstanbul'da basılmıştır.

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Bağ Biti yahud Zijen (1313 / 1897–1898)

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Gece Kurdu (1313 / 1897–1898)

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Kırmızı Böcek ve Kızıl Ballık (1313 / 1897–1898)

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Yaprak Kurdu yahud Piral (1313 / 1897–1898)

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Üzüm Kurdu (1313 / 1897–1898)

• Bağların Böcek ve Hastalıkları: Filoksera (1313 / 1897–1898)

• Çiftlik İdaresi (1309 / 1893–1894, İstanbul)

• Gül ve Mahsûlâtı (1311 / 1895–1896, İzmir)

  Ders kitabı olarak çoğaltılan ikinci baskı: Gülcülük (1327–1328 / 1911–1913, İstanbul, şapirograf baskı)

• Tenbekü Ziraati Tarifnâmesi (1313 / 1897–1898)

• Zeozer yahud Zeytin Ağacı Kurdu Tarifnâmesi (1313 / 1897–1898)

Gülcülük: Gül ve Mahsûlâtı

Gülcülük: Gül ve Mahsûlâtı, Agop Zakaryan'ın en tanınmış ve etkisi en geniş eseridir. İlk baskısı 1897/1898'de İzmir'de yapılmış; daha sonra Halkalı Ziraat Mektebi öğrencileri tarafından ders kitabı olarak yeniden çoğaltılmıştır. Gül tarımını botanik, kimya, iktisat ve uygulamalı ziraat yönleriyle ele alan eser, Isparta gülcülüğünün gelişiminde sembolik bir yere sahiptir.

Okuryazar e-Kitap (PDF)

• Gülcülük: Gül ve Mahsûlâtı – PDF e-Kitap (Okuryazar)

Temel Bilgiler

Adı: Agop Zakaryan

Doğum: 1860'lı yıllar, Arslanbey (İzmit)

Ölüm: 11 Nisan 1908

Meslek: Ziraat mühendisi, ziraat müfettişi

Çalışma alanları: Ziraat, gül tarımı, bağcılık, çiftlik idaresi

Eser sayısı: 10'dan fazla kitap ve risale

Kaynaklar

• Prof. Dr. Ali Birinci, Agop Zakaryan'ın Hayatı ve Eserleri (biyografi metni)

• Gülcülük: Gül ve Mahsûlâtı, Agop Zakaryan

• Osmanlı salnâmeleri

• Aydın ve İzmir vilâyet kayıtları

• Okuryazar Kitap ve Yazar Arşivi

Güncelleme Notu

Agop Zakaryan ile ilgili bu sayfa, yazarın edebî veya akademik çalışmaları ile entelektüel birikimini sunmayı amaçlamaktadır. İçerikte yer alan bilgiler, doğrulanabilir kaynaklara dayalı olarak hazırlanmıştır. Yeni çalışmaların ortaya çıkması veya mevcut bilgilerde güncelleme gerektiren durumlar olması hâlinde sayfa güncellenebilir.

Yazarın kendisiyseniz ya da yazar hakkında doğrulanabilir bilgiye sahipseniz, düzeltme veya geliştirme önerilerinizi [email protected] adresine iletebilirsiniz.